Over vlees gesproken
Vlees mevrouw, u weet best waarom! Deze campagneslogan van het Voorlichtingsbureau Vlees, Vleeswaren en Vleesconserven – met een sappige rosbief in de hoofdrol – kon begin jaren 70 nog net. Er was slechts wat kritiek uit feministische hoek met betrekking tot het belerende gebruik van het woord ‘mevrouw’ als heerseres over het huishouden. Tegenwoordig zou zo’n reclamezin een storm van maatschappelijke verontwaardiging oproepen, maar dan vooral vanwege de claim dat een weldenkend mens vanzelfsprekend vlees eet.
In mijn vorige blog over duurzaamheid heb ik aangekondigd dat deze editie over vlees gaat. Opdat u weet, hoe ik er zelf over denk. Laat ik maar beginnen met een principiële mening: ik vind dat je dieren mag houden – en doden – om ze op te eten. Het staat iedereen vrij om daarover met mij van mening te verschillen; wij kunnen daarover een waardevolle dialoog voeren. Mensen die vinden dat je dieren niet mag houden met het doel ze op eten, verdienen zonder meer mijn respect. En als een overgroot deel van de mensen vindt dat we op principiële gronden moeten afzien van het houden van dieren omwille van hun vlees, ben ik best bereid in de spiegel te kijken. Wellicht zeggen we dan: “dat deden we vroeger”. Op een toon van ‘toen was geluk nog heel gewoon’. Maar vooralsnog eet ik dus vlees.
En daar heb ik mijns inziens goede redenen voor. Ten eerste: vlees en andere dierlijke producten maken deel uit van een gezond dieet. Dat is recent nog eens bevestigd door de WHO. Ik doe daarmee overigens geen uitspraak over de gezondheid van een zuiver plantaardig dieet. En ten tweede kunnen dieren heel goed deel uitmaken van de circulaire landbouw met het oog op de zorg voor onze planeet. Dieren zoals kippen, varkens, runderen en vissen zijn op volkomen natuurlijke wijze in staat om plantaardig materiaal dat wij niet kunnen of niet willen eten, om te zetten in hoogwaardig en smakelijk voedsel. Zouden wij gezamenlijk alleen plantaardig eten, dan schiet er veel over dat wij moeten weggooien, omdat het geen aftrek meer vindt als basis voor veevoeding. Schrale landbouwgrond blijft braak liggen, terwijl koeien er misschien nog wat van hadden kunnen maken. En wij blijven afhankelijk van louter kunstmest voor de tuin- en akkerbouw. Ik durf daarom wel te stellen: een louter plantaardig voedselsysteem is heel moeilijk circulair te krijgen.
Ten derde over vegetarisch… Het klinkt fatsoenlijk dat je alleen producten eet waarvoor geen dieren hoeven te worden doodgemaakt. Maar dat grenst voor mij persoonlijk aan schijnheiligheid. Want zonder kalveren geen melk. En zonder kippen geen eieren. Wat moeten wij doen met de dieren die overschieten, zoals broederhaantjes? Weggooien? Dat vind ik pas écht zonde! Wat mij betreft gaan we in een circulair systeem op zoek naar een optimaal gebruik van het hele dier en zijn/haar nakomelingen. Dat klinkt misschien hard, maar het is wél respectvol. Mensen die op principiële gronden vegetarisch eten, laten het buiten beschouwing dat er tóch dieren voor moeten worden gedood, die onder meer uit oogpunt van circulariteit beter kunnen worden verwerkt tot vlees(producten).
Tot slot wel een paar pijnpunten. We moeten onder ogen zien dat de milieu-impact van dierlijke producten over het algemeen vele malen groter is dan van plantaardige. Het is dus beter om er zoveel, maar ook niet meer dan nodig van te eten. Dat geldt minstens zo goed voor zuivel en eieren, als voor vlees. Ook uit oogpunt van gezondheid is het beter om in verhouding veel meer groente en fruit te eten. En hoewel ik het principe hanteer dat wij dieren mogen houden om ze op te eten, vind ik dat dit vrij zware verantwoordelijkheden schept voor de wijze waarop. Vlees op het menu is juist verre van vanzelfsprekend. Dieren moeten een waardig leven kunnen leiden en daarin schieten wij gezamenlijk meer of minder tekort. Er zijn waardevolle initiatieven die voor sommigen te snel en voor anderen te traag gaan. Vandaar mijn herhaalde oproep om het dier en zijn behoeften centraal te stellen in onze plannenmakerij voor de toekomst. Dat zou ik duurzaam vinden.
