De stress van een mantelzorger
En dan ben je 44. De kinderen zijn groter en zelfstandiger, hebben je minder vaak nodig. Jouw ouders daarentegen worden ouder en leunen steeds meer op je. En dan is het in de praktijk ook nog eens loeidruk. Er zijn dagen bij dat je niet weet hoe je het allemaal voor elkaar moet krijgen. Maar je klaagt niet. Je doet het met liefde en wilt niemand tekort doen: je kinderen niet, je ouders niet, maar ook je werkgever je en collega’s niet. Je houdt dus je mond en leeft van vrije dag naar vrije dag, van vakantie naar vakantie. Maar echt opladen lukt niet (meer).
Werkstress of erger een burn-out – psychosociale arbeidsbelasting genoemd – het kan iedereen overkomen. Of je nu jong of oud(er) bent. Of je nu als pakketbezorger werkt of als dierenarts.
Veel werknemers blijven zo lang mogelijk doorwerken en laten hun werkgever niet (tijdig) weten dat ze teveel op hun bordje hebben en het niet meer redden. Aan de andere kant herkennen veel werkgevers de signalen niet, laat staan dat ze weten hoe ze het moeten voorkomen, of er beleid voor hebben.
Psychosociale arbeidsbelasting
Elk jaar organiseert de Inspectie SZW (voorheen arbeidsinspectie) een of meer campagnes. Een van de campagnes in 2021 besteedt aandacht aan de psychosociale arbeidsbelasting (PSA). De Inspectie dringt er bij alle werkgevers op aan hun PSA-beleid in orde te maken. Eén groep krijgt daarbij deze keer extra aandacht, een vaak vergeten groep: de mantelzorgers. Dit zijn meestal vrouwen die naast hun baan (fulltime of parttime) de zorg voor een hulpbehoevend familielid op zich nemen.
Uit onderzoek blijkt dat bijna twee miljoen mensen een baan van twaalf uur per week of meer combineren met het geven van mantelzorg. De combinatie van werk en mantelzorg komt met name voor in de groep 45- tot 65-jarigen. Een kwart van de werkende mantelzorgers heeft echter moeite hun werk te combineren met de zorg voor kinderen of mensen in hun naaste omgeving (bron SCP, 2019).
Niet klagen
Ook in dierenartsenpraktijken zijn er medewerkers die naast hun baan mantelzorger zijn. Dit zal vaker voorkomen dan je denkt en het aantal zal alleen maar groter worden (en dat niet alleen omdat er steeds meer vrouwen als dierenarts werken). Vaak weet niemand dat een collega ook nog voor een ziek familielid zorgt. Je zult mantelzorgers namelijk niet snel horen klagen; ze vinden het eigenlijk vanzelfsprekend dat ze deze zorg verlenen. Maar ze realiseren zich vaak niet dat er mogelijkheden zijn om hun situatie te verlichten.
Vaststaat dat maatregelen om PSA te voorkomen een positief effect hebben op de inzet en effectiviteit van medewerkers, op de korte én lange termijn. Dit leidt tot minder verzuim en een betere werksfeer.
In de Arbowet staat dat elke werkgever beleid moet vaststellen om PSA tegen te gaan. Als dat niet gebeurd is, kan de Inspectie maatregelen nemen en zelfs hoge boetes opleggen.
Een werkgever zal beleid tegen PSA opnemen in de verplichte RI&E. Daarin staat in welke situaties werknemers last kunnen krijgen van PSA. De oorzaken worden achterhaald en een plan van aanpak met de maatregelen wordt opgesteld. Van tijd tot tijd moeten deze dan geëvalueerd worden.
Enkele voorbeelden van maatregelen tegen PSA die je in de RI&E kunt opnemen als het gaat om het ondersteunen van de mantelzorgers:
- Benoem een vertrouwenspersoon;
- Licht werknemers voor over PSA;
- Voer verdiepende onderzoeken uit naar de werkdruk;
- Stel een gedragscode en klachtenprocedure op;
- Voorkom dat de werkdruk te hoog wordt;
- Wijs werknemers op de mogelijke verlofregelingen.
Kijk ook eens op onderstaande links:
- www.inspectieszw.nl/campagnes/psychosociale-arbeidsbelasting-psa
- www.inspectieszw.nl/onderwerpen/algemeen-werkstress-en-psychosociale-belasting
- www.inspectieszw.nl/onderwerpen/algemeen-werkstress-en-psychosociale-belasting/de-loopbaan-als-werkstress-vrije-reis
Voor de mantelzorger (en de werkgever van de mantelzorger):
KNMvD en strategisch beleidsplan
De KNMvD heeft de mentale gezondheid van haar dierenartsen hoog op de agenda staan, dus ook de mentale gezondheid van die dierenartsen die tevens mantelzorger zijn. Duurzame inzetbaarheid van de dierenarts is een belangrijk speerpunt in het huidige strategische beleidsplan.
Risico-inventarisatie en evalutie (RI&E)
Sinds 1994 is het verplicht een actuele Risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) te hebben. Dit volgt uit de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). Als deze RI&E, het plan van aanpak of de toetsing van beide documenten ontbreekt, kan de Inspectie SZW een boete opleggen.
Ten behoeve van de uitvoering van de RI&E heeft de KNMvD in samenwerking met Vitaal Ondernemen/Arbode een methodiek opgesteld die dierenartsenpraktijken kunnen gebruiken. Doel van deze methodiek is het vergemakkelijken van het RI&E-proces, zodat dit vlot maar volledig kan worden gerealiseerd. De RI&E moet aandacht schenken aan de arbeidsomstandigheden, aan fysieke maar ook psychosociale belasting. Praktijken moeten kijken naar de situaties die zich kunnen voordoen waardoor werknemers ziek kunnen worden. Naast mogelijke oorzaken moeten de praktijken ook maatregelen opnemen om die situaties zoveel mogelijk te voorkomen. Vergeet daarbij niet te kijken naar de mantelzorgers, de risico’s die hun situatie met zich meebrengt, en de maatregelen die je kunt treffen om hen zoveel mogelijk te ondersteunen.
Je kunt een (basis) RI&E aanvragen door te mailen naar Jorine Barents, juridisch beleidsmedewerker bij de KNMvD, via j.barents@knmvd.nl. Deze aanvraag is gratis voor leden met het ondernemerslidmaatschap van de KNMvD, maar moet nog ingevuld en getoetst worden. Niet-leden betalen voor een (basis)RI&E 1250 euro.
Klik hier voor meer informatie over de RI&E aanvraagprocedure.
Gerelateerde artikelen in deze “Week van de RI&E 2021”:
